Close
تعریف نسوز
منابع مختلف تعاریف متفاوتی را برای مواد نسوز و دیرگداز (Refractory) ذکر کرده اند، که هر یک جنبه خاصی از نسوزها را در نظر گرفته است. تعاریف قدیم تر، مواد نسوز را موادی میدانستند که دماهای بیشتر از 1500 درجه سانتیگراد را تحمل کنند. تعریف کامل تر چنین است: مواد دیرگداز موادی اند که به عنوان مصالح ساختمانی کورهها به کار میروند و میتوانند خواص فیزیکی خود را در دماهای بالا و شرایط محیطی کوره حفظ کنند. بدیهی است که اهمیت یک دیرگداز فقط در پایداری حرارتی آن نیست، بلکه پایداری فیزیکی و شیمیایی آن در مقابل آثار مخرب محیط در دمای بالا نیز مطرح است. مثلاً ممکن است نقطه ذوب یک دیرگداز حدود 2000 درجه سانتیگراد هم باشد، ولی نتواند مدت زیادی را در مقابل اثرات سایشی و یا خوردگی مواد یا گازهای داغ دوام بیاورد. به طور کلی این مواد نقطه ذوب مشخصی ندارند و در یک محدوده دمایی ذوب میشوند.
در تعریف جامعتر مواد دیرگداز، حفظ خواص شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی در محیط کوره مطرح است. به عبارت دیگر، دیرگدازها موادی با نقطه ذوب و نقطه خمیری شدن زیاد هستند که قادر به حفظ خواص شیمیایی، فیزیکی، مکانیکی و ترمومکانیکی (خمشی، سایشی، شوک حرارتی و …) در شرایط کاربردی و در دمای بالا میباشند.
نسوزهای صنعتی عموماً به دو صورت نسوزهای «شکل داده شده» و «شکل داده نشده (بی شکل)» طبقه بندی میشوند. نسوزهای شکل داده شده به عنوان انواع آجر های نسوز و نسوزهای بی‌شکل به عنوان «نسوزهای مونولیتیک» یا «جرم نسوز» معروف هستند.
نسوزهای شکل دار
آجر نسوز صنعتی شکل داده شده عمدتاً به وسیله ماشین پرس تولید می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود که خواص هموژن (یکنواخت) داشته باشد. (البته برخی نسوزهای شکل داده شده که به وسیله قالبگیری دستی تولید میشوند، دارای خواص غیرهموژن هستند) حال این شکل‌ها نیز به دو حالت کلی تقسیمبندی میشوند: یکی اشکال استاندارد است و دیگری اشکال خاص. اشکال استاندارد دارای ابعادی هستند که به وسیله اکثر تولیدکنندگان نسوز مورد قبول بوده و تولیدکنندهها از این ابعاد پیروی میکنند. اشکال خاص نیز به درخواست کارخانه ها و صنایع و برای مصارف منحصر به فرد سفارش داده میشوند.
نسوزهای بی شکل
نسوزهای شکل داده نشده مانند جرمهای نسوز، ملاتها و … دسته‌ای از مواد شیمیایی هستند که از تجمع ذرات ریز ایجاد شده و جزء مواد غیرفلزی میباشند. این مواد تحت تأثیر دمای بالا پایداری خود را حفظ میکنند. جرم های نسوز در صنایع مختلفی از جمله صنعت فولاد و سیمان کاربرد فراوانی دارند؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این مواد از خواص و ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و حرارتی مطلوبی برخوردار هستند. همچنین ثبات بالا و مقاومت حرارتی بالایی دارند و تحت شرایط مختلف و دماهای بالا، دچار تغییرات فیزیکی و شیمیایی نمی‌شوند و خواص خود را حفظ میکنند.
